Geceleyin deliksiz bir uykunun birçok faydası olduğunu hergün gazete ve televizyonlardan takip ediyoruz. Aslında uyku sırasında vücudumuzda birçok değişiklik meydana gelmektedir. Bunların başında metabolizmamızın düzenlenmesi gelmektedir ki bu, kilomuzun kontrol altında tutulmasında önemli bir rol oynuyor. Ayrıca hormonal sistemimizin düzenlenmesi ve güçlü bir bağışıklık sistemi için de uyku çok gereklidir. Tansiyon ve kalp sağlığının da uyku düzenimizle yakın ilişkide olduğu bilinmektedir. Fiziksel sağlığımızın yanısıra, zihinsel sağlığımızın düzenlenmesi de uyku sırasında yaşanmaktadır. Uyku düzenindeki bozukluk; dikkatsizlik, aşırı stres ve depresyona yol açabilmektedir. Peki bilimsel olarak uyku sırasında beynimizde neler yaşanıyor? Beynimiz kendini nasıl temizliyor?
Geçtiğimiz yıl New York´taki Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi’ndeki bir araştırma grubu tarafından yapılan ve ‘Science Translational Medicine’ dergisinde yayımlanan çalışmada beyindeki atık imha sisteminin, beyindeki protein birikintilerinin temizlenmesinde rol oynadığını göstermiştir ki bu protein birikintileri nörolojik hastalıklara da sebep olabilmektedir. Bu temizlik sistemi kan damarları çevresinde glia hücreleri tarafından oluşturulmuş özel borulardan oluşmaktadır. Ve bu borular aracılığı ile beyin atık proteinlerden ve toksinlerden kurtulmaktadır. Yine aynı araştırma grubu tarafından fareler üzerinde yapılan ve bu yıl ekim ayında ‘Science’ dergisinde yayımlanan bir çalışmada ise uyku sırasında beyindeki ‘atık imha işleminin’ daha aktif olduğu kanıtlanmıştır. Bir başka deyişle uykuda veya anestezi altında olan farelerin, uyanık farelere nazaran beyindeki atıklarını daha hızlı temizlediği gözlenmiştir.
Daha önemlisi, bu mekanizmanın aktif şekilde çalışmasının Alzheimer hastalığını tedavi etmekte fayda sağlayabileceği düşünülmektedir. Alzheimer hastası bireylerin beyinlerinde beta amyloid protein birikintileri gözlemlenmektedir. Alzheimer hastalığının modellendiği farelerde ise uyur durumdaki farelerin uyanık farelere oranla bu beta amyloid protein birikintileri iki kat daha hızlı temizledikleri gözlemlenmiştir. Yine de yanlış anlaşılmaya yol açmamak için belirtmeliyim ki, uyku düzenindeki bozukluk Alzheimer hastalığı ile sonuçlanacak anlamına gelmemektedir.Bu çalışma bize gösteriyor ki aslında en temel ihtiyaçlarımızdan biri olan uyku, tahmin edilenden çok daha önemli bir aktivitedir. Sağlıklı uykular…
Kaynakça: Newscientist, Science magazine, Discover magazine
