İnsan ömrünün her döneminde beynimizin sağlıklı ve düzgün çalışması kaliteli bir yaşam sürdürmemizin en gerekli fonksiyonlarındandır. Vücudumuzun yönetim merkezi olan beynimizin gizemli yanları, bilimsel araştırmalar ile günden güne daha çok gün ışığına çıkmaktadır.
Beynimizin sağlıklı çalışması yaşlılık döneminde etkilenmektedir. Özellikle 70-80 yaş sonrası beynin bazı kısımları küçülmektedir. Bunun sonucunda yaşlılık döneminde hafıza kaybı ve bunama benzeri hastalıklar görülebilmektedir. Michelle Luciana önderliğinde Edinburgh Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmada Akdeniz Diyetinin beyindeki küçülmeyi yavaşlatabileceğini göstermiştir. 70’li yaşlardaki 401 kişi 3 yıl boyunca incelendiğinde Akdeniz Diyetini uygulayan kişilerin beyinlerindeki küçülmenin daha az olduğu gözlemlenmiştir. Neurology isimli dergide yayımlanan bu çalışma düzenli sebze, meyve ve balık tüketimi içeren Akdeniz diyetinin önemine vurgu yapmaktadır.
Yine son dönemde yürütülen bir çalışma yaşadığımız ortamın yaşlanma ile birlikte bunama riskiyle ilişkili olduğunu göstermiştir. The Lancet isimli dergide 4 Ocak 2017 tarihinde yayımlanan bir çalışmada; bunama, Parkinson ve MS gibi hastalıkların, yoğun otoyol yakınlarında yaşama ile ilişkisi araştırılmıştır. 11 yıllık bir süre zarfında Kanada’da yürütülen bu çalışmada hava kirliliğinin yüksek olabileceği otoyollara 50 metre kadar yakın yaşayan kişilerin bunama riskinin, 300 metre uzak yaşayanlara oranla %7 daha yüksek olduğunu ortaya çıkarmıştır. Nitrojen dioksit ve diğer hava kirliliğine yol açan parçacıklara uzun süre maruz kalmanın risk unsuru olabileceği düşünülmektedir. Aynı çalışmada Parkinson veya MS hastalığı ile bir ilişki bulunamamıştır.
Beynimiz yönetim merkezi olma dışında, ayrıca anılarımızı depolayan ve gerektiğinde depoladığımız bilgileri kullanan organımızdır. Doğduğumuz andan itibaren beynimiz kişilerin yüzlerini hafızamızda biriktirmektedir. Yıllar geçtikçe karşılaştığımız kişi sayısı hızlıca artmaktadır. Beynimizde Fusiform Gyrus olarak adlandırılan bölgenin yüz tanıma fonksiyonunu üstlendiği düşünülmektedir. 6 Ocak 2017 tarihinde Science dergisinde yayımlanan makalede bu bölge incelenmiştir. Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Kalanit Grill-Spector önderliğinde yürütülen çalışmada farklı yaşlarda 47 kişi incelenmiştir. Beyin skanları karşılaştırıldığında yetişkinlerin çocuklara göre beyinlerinde bulunan Fusiform Gyrus bölgesinin %12.6 oranında büyük olduğu gözlemlenmiştir. Bu büyümenin her yıl artan sosyal hayatımıza adapte olmamızı sağladığı düşünülmektedir. Bu konudaki gelişmeler beynin gizemli dünyasını keşfekmekte yeni ufuklar açacaktır.
Sağlıklı bir yaşam ve yaşlanma için temiz bir çevre ile sağlıklı beslenmenin önemini unutmayalım.
Kaynakca: Newscientist, Neurology, The Lancet, Science
Dr. Umut Cagin
