Beslenmemizde özellikle dikkat etmemiz gereken şekerli ve yağlı yiyeceklerin yanısıra, aşırı tuzlu yiyecekler de son derece tehlikelidir. Özellikle işlenmiş ve ‘fast food’ gıdalarda bulunan yüksek tuz miktarı, farketmeden de olsa vücudumuza normal seviyenin üzerinde tuz alımına sebep olmaktadır.
Yüksek tuz miktarının özellikle yüksek tansiyon ile olan ilişkisi bilinmektedir. Ancak yüksek tuz tüketmenin sadece kalbe değil aynı zamanda beynimiz için tehlike teşkil ettiği düşünülmektedir. Kanada’daki McGill Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar aracılığı ile yüksek tuz alımının beyin üzerindeki etkileri denek sıçanlar üzerinde test edilmiştir. Sonuçları 22 Ocak 2015 tarihinde Neuron isimli dergide yayımlanan çalışma, yüksek tuz alımının beyinde bioyokimyasal değişimlere sebep olduğunu göstermiştir. Özellikle vazopressin hormonu salgısını etkileyen sinir hücrelerinin davranışlarının değiştiği gözlemlenmiştir. Vazopressin hormonu salgısını yöneten sinirler vücudumuzda kan basıncını dengelemekte önemli rol oynamaktadır. Bir başka deyişle bu kontrol mekanizması yüksek tuz alımı sonucunda etkisini yitirmekte ve bu da kan basıncının normalin üzerine çıkmasına sebep olmaktadır.
Bu çalışmayı takiben New York’taki Weill Cornell Tıp Fakültesi’nde yürütülen çalışmada yüksek tuzun beyin üzerindeki etkileri daha da gün ışığına çıkmıştır. Dr. Costantino Ladecola önderliğinde yürütülen çalışmada iki ay boyunca yüksek miktarda tuzla beslenen farelerin beyinleri incelenmiş ve hafıza performansları test edilmiştir. Sonuçları 15 Ocak 2018 tarihinde Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan çalışmada yüksek miktarda tuzun ilk etapta ince bağırsakta immünolojik bir tepkiye yol açtığı görülmüş ve kanda İnterleukin-17 seviyesinin artışına sebep olmuştur. Kandaki İnterleukin-17 artışı, dolaşımla birlikte beyin aktivitesini etkilediği görülmüştür. Beyin-MRI incelemesi yapılan farelerde, öğrenme ve hafıza ile ilgili bölgeler olan cortexte %28 ve hippocampusta %25 oranında kan akışının azaldığı saptanmıştır. Yüksek tuzlu besinden, 4 hafta boyunca normal tuz seviyesine geçildiğinde ise bu farelerin beyin kan akışlarının normale döndüğü gözlemlenmiştir. Öğrenmeye dayalı testler uygulandığında ise, yüksek tuzla beslenen farelerin performanslarının düşük olduğu görülmüş ve bir nevi bunama belirtileri saptanmıştır.
Sadece kalp sağlığımız için değil, aynı zamanda beynimizin daha doğru ve sağlıklı çalışması için fazla tuzdan uzak duralım.
Kaynakca: Sciencedaily, Nature Neuroscience, Neuron, Newsweek, Dailymail-UK
Dr. Umut Cagin