Tani ve tedavi süreci çok zor olan psikiyatrik hastalıklar, kişinin tüm vücut sağlığını ciddi bir biçimde etkileyebilmektedir. Psikiyatrik hastalıkların temelinde yatan sebepler araştırılırken, genetik yatkınlığın da önemli bir risk faktörü olduğu ortaya çıkmaktadır.
En sıklıkla görülen 5 psikolojik hastalığın ortak yönleri Daniel Geschwing önderliğinde araştırılmış ve sonuçlar 9 Şubat 2018 tarihinde Sciencedergisinde yayımlanmıştır. Şizofreni, bipolar bozukluk, depresyon, alkolizm ve otizm benzeri hastaların beyinleri karşılaştırılmış ve hangi genlerin daha aktif olduğu araştırılmıştır. En büyük benzerlikler otizm, şizofreni ve bipolar bozukluk arasında gözlemlenmiştir. Bu 3 hastalıkta ortak olarak aktive olan genlere bakıldığında ise daha ilginç sonuçlar ortaya çıkmıştır. Sinir hücrelerinin büyümesinde rol olan astrosit isimli hücrelerinin görevlerini kontrol eden genlerin daha aktif olduğu gözlemlenmiştir. Depresyonun ise özellikle stres ve inflamasyonla ilgili genleri aktive ettiği görülmüştür.
Mayıs 2018 tarihinde Nature Geneticsisimli dergide yayımlanan çalışmada ise depresyonun genetik temelleri hakkında önemli ipuçlarına ulaşılmıştır. Depresyonla savaşan 135,000 kişi ile sağlıklı 345,000 kişi genetik olarak karşılaştırılmış ve 44 genetik farklılık depresyonla ilişkilendirilmiştir. 200’den fazla araştırmacının dahil olduğu Psikiyatri Genomik Konsorsiyumu tarafında yürütülen bu çalışma, bulunan bu 44 genetik varyasyonun bazılarının şizofreni ile de ilişikli olduğuna vurgu yapılmıştır.
Harvard Üniversitesi’nde Verneri Anttila ve Brainstorm Konsorsiyumu tarafında yürütülen çalışmada 25 farklı psikiyatrik ve nörolojik hastalığın genetik temeli araştırılmıştır. Yine şizofreni, depresyon ve anksiyete gibi hastalıklarla Alzheimer ve Multiple Skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıkları olan 265,218 kişi ile 784,643 sağlıklı kişi incelenmiştir. 22 Haziran 2018 tarihinde Sciencedergisinde yayımlanan çalışmada, anoreksia, OCD (Obsesif Kompulsif Bozukluk) ve şizofreni gibi hastalıkların ortak genetik bileşenleri olduğu ve de bunların nörolojik hastalıklardan farklı olduğu bulunmuştur.
Tüm bu çalışmalar bize gösteriyor ki psikiyatrik hastalıklar da ırsi olarak aileler içerisinde nesilden nesile geçebilmektedir.
Kaynakca: Newscientist, Science, Nature Genetics
Dr. Umut Cagin
umut_cagin@hotmail.com